องค์กรต่างมองหาวิธีที่จะเพิ่มประสิทธิภาพ กระตุ้นนวัตกรรม และรักษาบุคลากรที่มีคุณภาพไว้กับองค์กร แต่หัวข้อหนึ่งที่มักถูกมองข้ามอยู่เสมอ คือ “ความปลอดภัยทางจิตวิทยา” (Psychological Safety) ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการสร้าง วัฒนธรรมองค์กร ที่เข้มแข็งและยั่งยืน

โมเดล “4 ระดับของความปลอดภัยทางจิตวิทยา™” เป็นแนวทางที่ชัดเจนสำหรับองค์กรที่ต้องการสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่เปิดกว้าง ให้พนักงานรู้สึกมั่นใจ กล้าแสดงความคิดเห็น และพัฒนาศักยภาพอย่างเต็มที่ ในฐานะที่ปรึกษาด้านวัฒนธรรมองค์กร ผมพบว่าองค์กรที่ประสบความสำเร็จอย่างต่อเนื่อง มักจะมีวัฒนธรรมที่สนับสนุนให้พนักงานค่อยๆ เติบโตผ่านแต่ละระดับของความปลอดภัยทางจิตวิทยานี้อย่างเป็นระบบ

โมเดล 4 ระดับของความปลอดภัยทางจิตวิทยา™

ระดับที่ 1: ความปลอดภัยในการมีส่วนร่วม – จุดเริ่มต้นของการยอมรับ

Inclusion Safety หรือ “ความปลอดภัยในการมีส่วนร่วม” เป็นระดับพื้นฐานที่สำคัญที่สุด เพราะเป็นการตอบสนองความต้องการพื้นฐานของมนุษย์ในการรู้สึกว่า “เราเป็นส่วนหนึ่งของที่นี่”

หากองค์กรให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ย่อมส่งสัญญาณชัดเจนว่า “คุณมีคุณค่า และเรายินดีที่คุณอยู่ที่นี่” การขาดระดับที่ 1 นี้อาจทำให้พนักงานรู้สึกถูกกันออกและไม่กล้าร่วมมืออย่างเต็มที่

คำแนะนำสำหรับผู้นำ: เปิดโอกาสให้ทุกเสียงได้ถูกรับฟังในการประชุม ยกย่องความหลากหลาย และตรวจสอบนโยบายหรือกระบวนการที่อาจกีดกันความเท่าเทียม

ระดับที่ 2: ความปลอดภัยในการเรียนรู้ – กล้าถาม กล้าลองผิดลองถูก

เมื่อพนักงานรู้สึกว่าตนเองได้รับการยอมรับแล้ว พวกเขาจะเริ่มแสวงหาโอกาสในการเรียนรู้ Learner Safety หรือ “ความปลอดภัยในการเรียนรู้” จึงเข้ามามีบทบาท

ระดับนี้ช่วยให้พนักงานกล้าตั้งคำถาม ทดลองสิ่งใหม่ๆ และเรียนรู้จากความผิดพลาดโดยไม่ต้องกลัวว่าจะถูกตำหนิ ถือเป็นรากฐานของการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และสร้าง วัฒนธรรมองค์กร ที่เต็มไปด้วยการเรียนรู้

คำแนะนำสำหรับผู้นำ: ปลูกฝังแนวคิดที่ว่า “ความล้มเหลวคือโอกาสในการเรียนรู้” ชื่นชมความพยายาม และส่งเสริมทักษะใหม่ๆ อย่างเท่าเทียม

ระดับที่ 3: ความปลอดภัยในการสร้างคุณค่า – ใช้จุดแข็งสร้างผลลัพธ์

เมื่อพนักงานรู้สึกปลอดภัยและมีความรู้เพียงพอ พวกเขาจะเริ่มต้องการ “มีส่วนร่วมในการสร้างคุณค่า” ซึ่งก็คือ Contributor Safety

ในระดับนี้ พนักงานรู้สึกว่าได้รับความไว้วางใจ และสามารถใช้ทักษะของตนเองเพื่อสร้างผลลัพธ์ที่ดีให้กับทีมและองค์กรได้ เป็นระดับที่สะท้อนการเปลี่ยนจาก “ผู้ปฏิบัติ” มาเป็น “เจ้าของผลงาน”

คำแนะนำสำหรับผู้นำ: มอบอำนาจในการตัดสินใจให้ทีม ให้ความชัดเจนในบทบาทงาน และสนับสนุนให้พนักงานใช้จุดแข็งของตนเองอย่างเต็มที่

ระดับที่ 4: ความปลอดภัยในการท้าทาย – จุดเริ่มต้นของนวัตกรรม

ระดับสูงสุดคือ Challenger Safety หรือ “ความปลอดภัยในการท้าทาย” ซึ่งเป็นระดับที่พนักงานรู้สึกมั่นใจพอที่จะตั้งคำถามกับแนวทางเดิม แสดงความคิดเห็นที่ขัดแย้ง หรือเสนอนวัตกรรมใหม่ๆ

ระดับนี้คือ เส้นแบ่งของนวัตกรรม เพราะเปิดโอกาสให้เกิดการคิดนอกกรอบ กล้าทดลองสิ่งใหม่ และผลักดันการเปลี่ยนแปลง

คำแนะนำสำหรับผู้นำ: สร้างช่องทางที่ปลอดภัยสำหรับการแสดงความคิดเห็นที่แตกต่าง สนับสนุนการคิดสร้างสรรค์ และแสดงให้เห็นว่าแม้แต่ผู้นำก็สามารถรับฟังและเรียนรู้ได้

• Paternalism คือให้ความเคารพ แต่ไม่เปิดโอกาสให้มีส่วนร่วม เช่น ให้ความรักแต่ไม่ให้พื้นที่ในการเติบโต
• Exploitation คือให้โอกาสมีส่วนร่วม แต่ไม่ให้ความเคารพหรือไม่ฟัง เช่น ให้พนักงานทำงาน แต่ไม่เปิดใจรับฟังความคิดเห็น

ดังนั้น หากองค์กรอยากข้าม “Exploitation” /หรือ “Paternalism” ไปสู่ความปลอดภัยทางจิตใจอย่างแท้จริง ต้องเสริมทั้ง โอกาสในการมีส่วนร่วม และ ความเคารพ ไปพร้อมกัน

ความปลอดภัยทางจิตวิทยากับการสร้างวัฒนธรรมองค์กร

โมเดลนี้เปรียบเสมือน “พิมพ์เขียว” ในการสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ส่งเสริมให้คนทำงานรู้สึกมีคุณค่าและอยากเติบโตไปพร้อมกับองค์กร

องค์กรที่มีความปลอดภัยทางจิตวิทยาสูงจะสามารถเคลื่อนตัวจาก การกีดกันไปสู่การมีส่วนร่วม และจาก การควบคุมไปสู่การเสริมพลัง ให้กับพนักงานได้อย่างแท้จริง

แนวทางการนำไปใช้:

• ประเมินระดับความปลอดภัยทางจิตวิทยาในทีมงานอย่างสม่ำเสมอ
• พัฒนาผู้นำให้มีทักษะด้าน EQ และภาวะผู้นำแบบมีส่วนร่วม
• บูรณาการหลักการนี้เข้ากับกลยุทธ์ด้านวัฒนธรรมองค์กร

บทสรุป —วัฒนธรรมองค์กร ไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่เกิดจากการกระทำของทุกคนในแต่ละวัน หากองค์กรสามารถปลูกฝัง 4 ระดับของความปลอดภัยทางจิตวิทยานี้ได้อย่างลึกซึ้ง จะสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่ให้ทุกคน “กล้าคิด กล้าทำ และกล้าเปลี่ยนแปลง” เพื่ออนาคตที่ยั่งยืน

ในยุคที่วัฒนธรรมองค์กรคือข้อได้เปรียบในการแข่งขัน การลงทุนในความปลอดภัยทางจิตวิทยาไม่ใช่เรื่องฟุ่มเฟือย แต่เป็น สิ่งจำเป็น ที่ทุกองค์กรควรให้ความสำคัญ

A Cup of Culture
────
วัฒนธรรมองค์กร
corporateculture
organizationalculture
.
.